Bierne i aktywne zapobieganie rozlewom - na czym polega?

Zrozumienie różnicy między zapobieganiem wyciekom a dodatkowym zabezpieczeniem przed wyciekami jest kluczową kwestią w zapewnieniu bezpiecznego i zgodnego z przepisami środowiska pracy w miejscach, gdzie znajdują się materiały niebezpieczne.

 

 

Obydwie formy ochrony przed wyciekami pełnią ważną rolę w bardzo wielu firmach na całym świecie, gdzie służą ochronie pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie niebezpiecznych płynów. Poniżej przedstawiamy krótkie objaśnienie różnic między środkami do zapobiegania wyciekom a dodatkowym zabezpieczeniem przed wyciekami, oraz opisujemy różne formy dodatkowych zabezpieczeń przed wyciekami. 

Zapobieganiem wyciekom i dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekami stanowią narzędzia wzajemnie się uzupełniające – służą zatrzymaniu rozprzestrzeniania wyciekających płynów do środowiska.  W celu zrozumienia różnicy między zapobieganiem wyciekowi a dodatkowym zabezpieczeniem przed wyciekiem, warto spojrzeć na zapobieganie wyciekowi jako na podstawowy środek ograniczania rozprzestrzeniania wycieku. Jest to pierwsza linia obrony w ograniczaniu rozprzestrzeniania wycieku i może przybrać wiele różnych form. Beczki, pojemniki, butelki i kanistry to typowe przykłady środków zapobiegających wyciekom. 

Dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem stanowi plan awaryjny – drugą linię obrony. Kiedy podstawowa forma zapobiegania wyciekowi zawiedzie, czy to wskutek przedziurawienia beczki lub pęknięcia kanistra, do gry wchodzi dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem, którego zadaniem jest ograniczenie ewentualnych szkód poprzez wychwycenie wyciekających płynów i uniemożliwienie ich dalszego rozprzestrzeniania. Dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem może występować w wielu różnych formach, np. wanny wychwytowe, palety wychwytowe, ściereczki chłonne itp.  

Cel dodatkowego zabezpieczenia 

Dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem pełni istotną rolę w systemach BHP w wielu firmach na świecie, gdzie służy ochronie ludzi i środowiska naturalnego. Dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem stosowane jest przede wszystkim w tych miejscach, gdzie składowane i użytkowane są niebezpieczne płyny. Gdyby niebezpieczny płyn wydostał się na zewnątrz bez obecności dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekiem, mógłby spowodować znaczne szkody w miejscu pracy, a także narażenie ludzi na poważne obrażenia lub nawet utratę życia. Z tego względu, Amerykańska Administracja BHP opracowała przepisy wprowadzające wymagania odnośnie dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami.  

Dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem funkcjonuje także jako ochrona otaczającego środowiska, ponieważ zapobiega uwalnianiu niebezpiecznych płynów do środowiska naturalnego i zatruwaniu gleby, wody, roślin i zwierząt. Dlatego Agencja Ochrony Środowiska ustanowiła własne przepisy w zakresie dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami, jako niezależne od wymagań OSHA, ponieważ agencja EPA koncentruje się głównie na zagrożeniach dla środowiska, a OSHA przede wszystkim na zapewnieniu bezpieczeństwa pracowników.

Bierne i aktywne dodatkowe zabezpieczenia przed wyciekami

Dodatkowe zabezpieczenia przed wyciekami mogą mieć charakter bierny lub aktywny. Określenia bierne i aktywne odnoszą się do tego, czy dane dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem jest stosowane jako środek zapobiegawczy, czy jako element reagowania ratowniczego już po wystąpieniu wycieku. Bierne dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem to środek zastosowany przed przystąpieniem do wykonania czynności stwarzającej ryzyko wycieku i nie wymaga podejmowania przez pracowników specjalnych czynności ratowniczych. Natomiast aktywne dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekiem to zestaw środków wprowadzanych jako reakcja na pojawienie się wycieku, a jego zadaniem jest jak najszybsze zadziałanie w celu ograniczenia skutków powstałego wycieku. 

Oczywistą zaletą zabezpieczenia biernego jest to, że jego skuteczność nie jest zależna od szybkiego zadziałania w reakcji na niebezpieczne zdarzenie powstałe wskutek ludzkiego błędu.  Pomimo tego, bierne formy dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekiem nie zawsze są praktyczne lub możliwe do zastosowania w każdych warunkach. W USA stosuje się powszechnie zarówno bierne, jak i aktywne formy dodatkowych zabezpieczeń przed wyciekami.

Formy biernego zabezpieczenia przed wyciekami

Bierne zabezpieczenie przed wyciekami może przyjąć różne formy, w tym np. wanny wychwytowe. Każda forma biernego zabezpieczenia przed wyciekami ma swoje plusy i minusy, a ich wyważenie w ramach analizy specyficznych uwarunkować danego środowiska pracy może pomóc wybrać najbardziej efektywne rozwiązanie dla waszej firmy.  

Formy aktywnego zabezpieczenia przed wyciekami 

Aktywne dodatkowe zabezpieczenie przed wyciekami także może występować w różnych formach, wśród których można wymienić np. maty sorpcyjne, ręcznie rozkładane wanny wychwytowe elastyczne , rękawy, zapory, poduszki do wchłaniania kapiących płynów. Wybór konkretnego środka do zabezpieczenia przed wyciekami będzie zależny od rodzaju chemikaliów obecnych w danym miejscu oraz charakteru środowiska pracy.  

Wymagania dotyczące pojemności dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami

Dokonując wyboru dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami najważniejszym kryterium jest zapewnienie, by dana forma zabezpieczenia spełniała także wymagania odnośnie pojemności takiego dodatkowego zabezpieczenia. Przepis EPA 40 CFR 264.175 stanowi: „System zabezpieczania przed wyciekiem powinien mieć pojemność odpowiadającą 10 procentom pojemności największego pojemnika przechowywanego w danym miejscu, lub pojemność równą pojemności największego pojemnika, z tym, że przyjmuje się wartość większą.”

Dla objaśnienia tego wymogu podajemy przykład:  

Do składowania dwóch beczek 200-litrowych system dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami powinien mieć pojemność 200 litrów. 10 procent całej pojemności obydwu tych pojemników jest mniejsze niż pojemność jednej beczki 200-litrowej.  Dla składowania dwudziestu beczek 200-litrowych system dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami powinien mieć pojemność 400 litrów. Wynika to z tego, że 10 procent sumarycznej pojemności 20 beczek 200-litrowych wynosi 400 litrów. Ponieważ 400 litrów to więcej niż 200 litrów, taka jest minimalna wymagana pojemność systemu wychwytowego. 

Należy także uwzględnić fakt, że w przypadku ustawienia systemu wychwytowego na zewnątrz, pracodawca musi także wziąć pod uwagę opady atmosferyczne, które mogą gromadzić się wewnątrz tego systemu. Zbieranie się opadów atmosferycznych wewnątrz systemu dodatkowego zabezpieczenia przed wyciekami jest dopuszczalne, ale w obliczeniach pojemności tego systemu należy uwzględnić jego częściowo zapełnienie przez wody opadowe.  

Celem tej instrukcji jest jedynie dostarczenie czytelnikowi informacji. Nie może ona zastępować kompleksowej wiedzy na temat procedur bezpieczeństwa i przepisów regulujących postępowanie z konkretnymi materiałami, a także wymagań odnośnie zabezpieczenia przed wyciekami, wymagań branżowych i związanych z lokalizacją. Nie bierzemy żadnej odpowiedzialności za wykorzystanie lub błędne użycie podanych tu informacji.