Uniwersalne znaki ostrzegawcze na opakowaniach środków chemicznych

W trosce o zdrowie i bezpieczeństwo ludzi oraz ochronę środowiska wprowadzono zunifikowany system oznaczania chemikaliów, znany jako Globalnie Ujednolicony System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS).

 

Jego kluczowym elementem są piktogramy, które w prosty i zrozumiały sposób ostrzegają użytkowników przed zagrożeniami związanymi z substancjami chemicznymi.

Wprowadzenie GHS w Unii Europejskiej
W 2009 roku Unia Europejska przyjęła ten system, opracowany pierwotnie przez ekspertów ONZ. Zastąpił on dotychczas stosowane symbole i obecnie obowiązuje w ponad 65 krajach na całym świecie. Europejska wersja systemu jest określana skrótem CLP (Classification, Labelling and Packaging).

Wygląd piktogramów
Piktogramy w systemie CLP/GHS mają formę rombu z czerwonym obramowaniem, a wewnątrz na białym tle umieszczone są czarne symbole przedstawiające rodzaj zagrożenia. Do każdego piktogramu przypisane są odpowiednie numeryczne oznaczenia: od GHS01 do GHS09, które odpowiadają różnym klasom i kategoriom zagrożeń. Symbole te obejmują m.in. czaszkę i skrzyżowane piszczele, wykrzyknik, czy płomień.

Znaczenie i hierarchia piktogramów
Piktogramy odnoszą się do trzech głównych kategorii zagrożeń: fizycznych, dla zdrowia oraz dla środowiska. Oto znaczenie poszczególnych symboli:

• GHS01 – Substancje wybuchowe
• GHS02 – Substancje łatwopalne
• GHS03 – Substancje utleniające
• GHS04 – Gazy pod ciśnieniem
• GHS05 – Substancje korodujące metale, substancje żrące
• GHS06 – Substancje toksyczne
• GHS07 – Substancje drażniące
• GHS08 – Substancje rakotwórcze/mutagenne
• GHS09 – Substancje szkodliwe dla środowiska wodnego

W celu zwiększenia czytelności etykiet, na opakowaniach umieszcza się piktogramy w hierarchicznej kolejności, aby zminimalizować ich liczbę, a jednocześnie uczynić je bardziej zrozumiałymi dla konsumentów.
Praktyczne zastosowanie piktogramów
Producenci zakładają, że świadomi konsumenci przed zakupem i wykorzystaniem produktu zapoznają się z jego etykietą. Poza instrukcją stosowania, etykieta zawiera znaki ostrzegawcze mające na celu przyciągnąć uwagę użytkownika i zasygnalizować potencjalne zagrożenia. Na przykład:

• Czaszka i skrzyżowane piszczele wskazują na ostrą toksyczność substancji po spożyciu, naniesieniu na skórę lub inhalacji.
• Martwa ryba i drzewo sugerują, że substancja jest szkodliwa dla środowiska wodnego i nie powinna być wypłukiwana do wód powierzchniowych ani wylewana na ziemię.

Edukacja i świadomość społeczna
Kluczowym elementem skuteczności systemu CLP/GHS jest edukacja społeczeństwa na temat znaczenia piktogramów oraz konsekwencji nieprawidłowego obchodzenia się z chemikaliami. Zwiększenie świadomości konsumentów przyniesie korzyści zdrowotne, ekologiczne oraz społeczne w długoterminowej perspektywie.

Powszechne zastosowanie w codziennym życiu
Znaki ostrzegawcze znajdują się na wielu produktach codziennego użytku, takich jak środki czystości, chemiczne środki ochrony roślin, płyny do czyszczenia rur odpływowych, kleje czy lakiery. Szczególnie istotne jest, aby dzieci nie miały dostępu do produktów oznaczonych piktogramami wskazującymi na zagrożenia.

Świadomość konsumentów w zakresie identyfikacji i interpretacji piktogramów na opakowaniach produktów chemicznych jest kluczowa dla ich bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska. Odpowiedzialne podejście do korzystania z tych substancji przyczyni się do zmniejszenia ryzyka wypadków i zanieczyszczenia środowiska.