Atmosfera wybuchowa jest szczególnie niebezpieczna dla zdrowia, życia i majątku. Dlatego przepisy dokładnie precyzją, jak wyznaczać strefy zagrożone wybuchem oraz jak się w nich zachowywać, aby nie doszło do wypadku. Z uwagi na wysokie zagrożenie, przepisy są bezwzględne.
Za strefę zagrożenia wybuchem uważa się przestrzeń, w której występuje ryzyko wystąpienia atmosfery wybuchowej, czyli mieszanki powietrza lub innego utleniacza z substancjami palnymi w stężeniu mieszczącym się między dolną a górną granicą wybuchowości. Granice wybuchowości wyznaczają przepisy, wiążą się z uwzględnieniem wielu czynników i z dokonaniem obliczeń.
Po co omawianie atmosfery wybuchowej u pracodawcy?
Wiele procesów technologicznych wiąże się z ryzykiem wybuchowości. Wymogi prawne nakładają na pracodawców obowiązki identyfikacji i szacowania ryzyk. Przykładem jest niepozorne ładowanie wózków widłowych, czy to ich akumulatorów podczas którego wytwarza się wodór, czy to podczas napełniania ich gazem propan-butan. Stwarza to ryzyko wybuchu, nie wspominając o tankowaniu olejem napędowym. Nieintuicyjnym a realnym zagrożeniem jest np. mąka unosząca się w piekarni, albo zboże magazynowane w silosach. Dla takich czynności często będzie przeprowadzana analiza oceny ryzyka zagrożenia wybuchem. Wynika to z konieczności oszacowania i udokumentowania ryzyka wybuchu.
Oczywiście pracodawca nie musi sam znać tych zagrożeń i często nawet nie może samodzielnie opracowywać dokumentacji zagrożenia wybuchem. Powinien do tego nawiązać współpracę ze specjalistą w zakresie ochrony pożarowej.
Wyznaczanie stref niebezpiecznych
W strefach zagrożenia wybuchem konieczne są do podjęcia właściwe kroki. Przede wszystkim należy po stwierdzeniu zagrożenia (co stwierdza się w ocenie zagrożenia wybuchem) opracować dokumentację zabezpieczenia przed wybuchem. Jest to dokument wskazujący rozwiązania wymagane dla redukcji ryzyka. W takim dokumencie znajdziemy niezbędne i konkretne działania i środki. Najczęściej są to systemy gaśnicze typu koc gaśniczy, gaśnica. Jednak nie zawsze. Np. w laboratoriach często są wymagane urządzenia mające gwarancję na szczelność przed oparami mogącymi spowodować wybuch. Takie urządzenia najczęściej dotyczą wentylacji, czy to w dygestoriach czy w wyciągach w ciągach wentylacyjnych. To nie jest tak, że nie da się pracować w strefach zagrożenia wybuchem. Rozporządzenia określają wymogi dla urządzeń elektrycznych np. szlifierki. Niektóre narzędzia mogą być dopuszczalne do użytku.
Za brak właściwie opracowanych dokumentów i wyznaczonych stref odpowiedzialność zawsze ponosi pracodawca, w tym odpowiedzialność karną. Egzekwowanie postanowień ujętych w dokumentach, dotyczących zachowań pracowników, należy do kompetencji kierowników.
Szkolenie personelu
Istotne jest przeszkolenie pracowników, jak powinni postępować w strefach zagrożonych wybuchem. Ich sposób postępowania często wskazują przepisy, dla przykładu zabrania się używania otwartego ognia w strefie zagrożenia wybuchem. Takie szkolenia powinny odbywać się przede wszystkim stanowiskowo, przed wykonaniem czynności. Jednak zalecenia normy 45001 sugerują, aby przeprowadzać symulacje awaryjne. Niektóre obiekty wymagają corocznego sprawdzenia gotowości na wypadek pożaru, przeprowadzane są ewakuacje. Podczas nich można dokonać symulacji np. wybuchu miejsca tankowania oleju napędowego.
Strefa zagrożenia strefie nierówna. Mamy różnego rodzaju zagrożenia i w różnych okolicznościach (na powietrzu, w pomieszczeniach). Dlatego ustawodawca rozróżnił typy stref, klasyfikując je numerycznie. Rodzaj zagrożenia możemy odczytać z oznaczonej tabliczki wyznaczającej strefę. Wyznaczenie strefy to przede wszystkim umieszczenie znaku wskazującego na obecność strefy.
Do stref niebezpiecznych stosuje się rozwiązania w technologii nieiskrzącej - są to narzędzia w wykonaniu Ex oraz latarki Ex. Znajdziecie je wśród naszych rozwiązań.
